Các loại hình chứng khoán trên thị trường
Chứng khoán là công cụ tích cực hỗ trợ doanh nghiệp, chính phủ, các đơn vị… huy động vốn từ thị trường. Hiện nay, các loại chứng khoán được tạo ra trên thị trường, mang lại cơ hội đầu tư đa dạng cho người tham gia.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu về các loại hình chứng khoán hiện có trên thị trường Việt Nam:
1. Cổ phiếu
Thông thường ở Việt Nam, khi mọi người nói với nhau về “đầu tư chứng khoán” thì đó thường là đề cập đến việc: Đầu tư cổ phiếu.
Cổ phiếu là một loại chứng khoán được phát hành dưới dạng chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ. Xác nhận quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của người sở hữu cổ phiếu đối với tài sản hoặc vốn của một công ty cổ phần (CTCP).
Khi mua cổ phiếu những Nhà đầu tư sẽ trở thành chủ sở hữu đối với công ty. Mức độ sở hữu đó tùy thuộc vào tỷ lệ cổ phần nắm giữ. Người nắm giữ cổ phiếu được gọi là cổ đông của công ty.
Là chủ sở hữu, các cổ đông cùng nhau chia sẻ mọi thành quả cũng như tổn thất trong quá trình hoạt động của công ty. Trong trường hợp xấu nhất công ty bị thanh lý phá sản cổ đông chỉ nhận được những gì còn lại sau khi công ty đã trang trải xong các khoản nghĩa vụ khác (như thuế nợ ngân hàng hay trái phiếu …).
Theo tính chất của các quyền lợi mà cổ phiếu mang lại cho cổ đông, có 2 loại cổ phiếu cơ bản:
- Cổ phiếu phổ thông (cổ phiếu thường): Cổ phiếu xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư/ cổ đông với công ty. Đặc trưng cổ phiếu thường là quyền kiểm soát, quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trường hợp công ty phá sản, cổ đông sẽ được chia số tiền còn lại sau khi trả các khoản nợ và cổ phiếu ưu đãi.
- Cổ phiếu ưu đãi: Loại cổ phiếu có cổ tức xác định bằng một số tiền nhất định in trên cổ phiếu hoặc tính theo tỷ lệ phần trăm cố định theo mệnh giá cổ phiếu. Lợi thế cổ phiếu ưu đãi sẽ được trả trước cổ phiếu thường tuy nhiên, cổ phiếu ưu đãi lại không có quyền tham gia bỏ phiếu, kiểm soát hoạt động.
Ví dụ: Công ty có 100,000 cổ phiếu đang lưu hành. Nhà đầu tư nắm giữ 1000 cổ phiếu của công ty nghĩa là nhà đầu tư đang sở hữu 1% công ty đó.
Lợi nhuận đầu tư cổ phiếu đến từ đâu?
Khi nhà đầu tư chơi chứng khoán, nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận từ việc mua bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
Cụ thể, dưới đây là 2 thứ nhà đầu tư có thể thu được khi mua cổ phiếu:
- Hưởng chênh lệch giá (giữa giá mua và giá bán)
- Hưởng cổ tức (bằng tiền mặt hoặc bằng cổ phiếu)
Hưởng chênh lệch giá
Khi nhà đầu tư mua/bán cổ phiếu, lợi nhuận của nhà đầu tư thu được sẽ được tính bằng công thức:
Lãi / Lỗ = (Giá bán – Giá mua) x Số lượng cổ phiếu – (Thuế + Phí giao dịch)
Ví dụ:
- Số lượng cổ phiếu nhà đầu tư mua: 10.000 cổ phiếu
- Giá mua: 2000 vnđ/cổ phiếu
- Giá bán: 30000 vnđ/cổ phiếu
- Thuế: 0,1% giá trị giao dịch (chỉ áp dụng với giao dịch bán)
- Phí giao dịch: 0,15% giá trị giao dịch
Khi đó, nhà đầu tư sẽ tính như sau:
- Phí giao dịch mua: 10.000 x 20000 x 0,15% = 300.000đ
- Phí giao dịch bán: 10.000 x 30000 x 0,15% = 450.000đ
- Thuế phải trả: 10.000 x 30000 x 0,1% = 300.000đ
Do đó, lợi nhuận nhà đầu tư thu được sẽ là:
Lợi nhuận = (30k – 20k) x 10.000 – (300k + 300k+ 450k) = 98,95 triệu đồng.
Hưởng cổ tức
Cổ tức là số tiền hoặc cổ phiếu mà công ty sẽ trả cho nhà đầu tư khi công ty kinh doanh có lãi.
Ví dụ:
Nếu công ty trả cổ tức 2000 VNĐ/cổ phiếu và nhà đầu tư đang có 10.000 cổ phiếu, thì nhà đầu tư sẽ nhận được 20 triệu VNĐ tiền cổ tức (tương ứng bằng 2000 x 10.000 cổ phiếu).
2. Trái phiếu
Trái phiếu là loại hình chứng khoán nợ, được phát hành bởi doanh nghiệp hoặc chính phủ. Đơn vị phát hành có trách nhiệm trả lãi và thanh toán nợ gốc cho chủ sở hữu vào thời điểm đáo hạn. Hiện nay, có thể phân loại trái phiếu theo nhiều cách:
- Chủ thể phát hành: Trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu địa phương và trái phiếu chính phủ.
- Tính chất chuyển đổi: Trái phiếu không chuyển đổi và trái phiếu chuyển đổi.
- Hình thức trả lãi: Trái phiếu lãi cố định, trái phiếu chiết khấu và trái phiếu thả nổi.
3. Chứng chỉ quỹ
Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán được phát hành bởi công ty quản lý quỹ, xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư với một phần góp vốn vào quỹ. Số tiền trong quỹ thu hút được sẽ được mang đi đầu tư vào những sản phẩm như: Cổ phiếu, trái phiếu, vàng, bất động sản…
Nhà đầu tư sẽ không trực tiếp kiểm soát và ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư của số tiền trong quỹ. Đơn vị quản lý quỹ có đội ngũ chuyên gia có kinh nghiệm sẽ quản lý và sử dụng đầu tư tiền hợp lý để sinh lời tối đa.
4. Chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh được hình thành trên một loại tài sản gốc và giá trị sẽ phụ thuộc vào tài sản cơ sở đó. Tài sản gốc ở đây có thể là hàng hóa, vàng, dầu mỏ, trái phiếu hay chứng khoán nợ, …
Nhà đầu tư tìm kiếm đến chứng khoán phái sinh như một công cụ kiếm lợi nhuận dựa trên biến động của tài sản gốc. Công cụ đầu tư để giảm rủi ro trực tiếp từ thị trường.
Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính, trong đó giá trị phụ thuộc vào một hay nhiều loại tài sản cơ sở. Chứng khoán phái sinh được chia làm 4 loại chính:
- Hợp đồng Kỳ hạn là thỏa thuận pháp lý giữa hai bên tham gia về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngày thực hiện giao dịch.
- Hợp đồng Tương lai là một dạng hợp đồng kỳ hạn đã được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch tại thị trường tập trung (Sở Giao dịch chứng khoán).
- Hợp đồng Quyền chọn là thỏa thuận pháp lý trong đó một bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước tại hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
- Hợp đồng Hoán đổi là một thỏa thuận pháp lý trong đó 2 bên cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong 1 khoảng thời gian nhất định.
Do những đặc điểm và cấu trúc sản phẩm phức tạp, khó tiếp cận với nhà đầu tư ban đầu nên chỉ có Hợp đồng tương lai được lựa chọn làm loại sản phẩm phái sinh đầu tiên được triển khai tại Việt Nam.
- Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu: VN30 và HNX30
- Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ.
5. Chứng chỉ có nguồn gốc chứng khoán
Ngoài các sản phẩm chứng khoán chính trên, thị trường còn có những sản phẩm chứng chỉ có nguồn gốc từ chứng khoán thu hút nhiều nhà đầu tư:
- Chứng quyền: Giấy xác nhận quyền mua cổ phiếu mới phát hành từ một doanh nghiệp. Chứng quyền được phát hành cho cổ đông cũ hoặc chủ sở hữu để giao dịch mua bán.
- Chứng khế: Giấy xác nhận kèm theo trái phiếu để xác định quyền mua cổ phiếu ở một số trường hợp xác định.
- Chứng chỉ thụ hưởng: Giấy xác nhận quyền lợi nhà đầu tư trong quỹ đầu tư. Chứng chỉ thụ hưởng có thể mua bán, giao dịch.
Mời bạn đón xem các bài học về Chứng khoán ở các phần tiếp theo nhé!
Hãy đăng ký và theo dõi mạng xã hội bên dưới để nhận được những chia sẻ mới nhất
Cảnh báo: Đầu tư chứng khoán không đơn giản là việc Mua hoặc Bán một loại Cổ phiếu nào đó. Rất nhiều người tham gia giao dịch đã thua lỗ vì không có kiến thức hoặc không phù hợp. Giao dịch Chứng quyền hoặc Phái sinh sử dụng đòn bẩy cao có thể dẫn đến mất số hết số Vốn của bạn.
- Không phù hợp với những ai muốn làm giàu nhanh.
- Không dành cho những ai đang thất nghiệp muốn kiếm tiền để sinh sống hàng ngày.
- Không dành cho người có thu nhập thấp, nợ nần hoặc không chi trả nổi những chi phi lặt vặt trong cuộc sống.
Trước khi tham gia đầu tư Chứng khoán bạn cần tìm hiểu kỹ về bản chất của thị trường. Rất nhiều nhà giao dịch (trader) vì không có kiến thức về thị trường dẫn đến thua lỗ mất mát hoặc lừa đảo không đáng có.
Danh sách các sàn giao dịch uy tín nhất hiện nay
 |  |  |  |  |
